Ακτές

ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΩΝ

Επισκέψεων των εθελοντών του προγράμματος

«Ανάδειξη του φυσικού πλούτου του νομού Χανίων – Προώθηση του περιβαλλοντικού εθελοντισμού», με τη χρηματοδότηση του ΥΠΕΧΩΔΕ μέσω του ΕΤΕΡΠΣ

ΟΙ ΒΟΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΕΣ ΑΚΤΕΣ ΤΟΥ Ν. ΧΑΝΙΩΝ

Χανιά, Ιούνιος 2004

Οι δραστηριότητες του προγράμματος στην ενότητα «Βόρειες και δυτικές ακτές του Ν. Χανίων»

Πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω δράσεις:

Σεμινάρια – ενημερώσεις εθελοντών

            Πραγματοποιήθηκε διήμερο σεμινάριο με θέμα «Ακτές», στις 19 και 20 Σεπτεμβρίου 2003, στο Πνευματικό Κέντρο Χανίων. Εισηγητές ήταν ο Αναστάσιος Ελευθερίου, Καθηγητής Θαλάσσιας Οικολογίας του Βιολογικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Κρήτης ερευνητής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Βιολογίας Κρήτης, με θέμα «Οι ακτές της Κρήτης», η Αλίκη Παναγοπούλου, συντονίστρια Κρήτης του Συλλόγου Προστασίας Θαλάσσιας Χελώνας «Αρχέλων», με θέμα «Θαλάσσιες χελώνες και διαχείριση των ακτών», ο Οδυσσέας Χιλιτίδης, μέλος της Ορνιθολογικής Εταιρείας, με θέμα «Τα πουλιά των ακτών» και ο Κώστας Οικονομάκης, γεωπόνος – ερευνητής του Εθνικού Ινστιτούτου Αγροτικών Ερευνών, με θέμα «Ευαίσθητα Οικοσυστήματα».

            Ενημερωτική ημερίδα για τη «Διαχείριση των ακτών» έγινε και στις 23 Ιουλίου 2004, στο Δημαρχείο Χανίων, με εισηγητές τον Αλέξανδρο Δεληγιάννη από το Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης, με θέμα «Επιχειρηματικότητα και απασχόληση στην προστασία του περιβάλλοντος», την Όλγα Καραδάκη, υπεύθυνη του Συλλόγου Προστασίας Θαλάσσιας Χελώνας «Αρχέλων», με θέμα «Προστασία Οικοτόπων και εργασία στις προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας» και τον Θάνο Μπελαλίδη, από το Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης, με θέμα «Διαχείριση Ακτών και απασχόληση: Καλές πρακτικές». Στην ημερίδα αυτή παρευρέθηκαν και πήραν το λόγο ο πρόεδρος της ΤΕΔΚ Χανίων Γιάννης Περράκης, 3 δήμαρχοι ενδιαφερόμενων περιοχών (Πλατανιά, Ινναχωρίου, Πελεκάνου), εκπρόσωποι αρμόδιων φορέων (Λιμεναρχείο, Κτηματική Υπηρεσία Δημοσίου).

Επισκέψεις των εθελοντών

·         21 Σεπτεμβρίου 2003, επίσκεψη 15μελούς ομάδας εθελοντών στις 4 παραλίες των Αγίων Αποστόλων. Έγινε καταγραφή παρατηρήσεων σε σχετικό φύλλο παρατήρησης που διαμορφώθηκε για τις επισκέψεις στις ακτές (επισυνάπτεται), το οποίο χρησιμοποιήθηκε και στις επόμενε επισκέψεις. Ακολούθησε σχετικό δημοσίευμα στον τοπικό Τύπο.

·         27 Σεπτεμβρίου 2003, επίσκεψη 5μελούς ομάδας εθελοντών στις παραλίες Σταλού και Αγίας Μαρίνας, με την συνεργασία – ξενάγηση του Συλλόγου Προστασίας Θαλάσσιας Χελώνας «Αρχέλων». Οι παρατηρήσεις δημοσιοποιήθηκαν στον τοπικό Τύπο με δημοσίευμα που ακολούθησε.

·         23 Φεβρουαρίου 2004, συμμετοχή των εθελοντών στις εκδηλώσεις της Καθαράς Δευτέρας στους Αγίους Αποστόλους, που οργανώνονται από την Επιτροπή Φορέων για την Προστασία της περιοχής. Η εκδήλωση είχε μεγάλη δημοσιότητα στον τοπικό έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο.

·         16 Μαΐου 2004, επίσκεψη στις παραλίες Φαλασάρνων και Κολυμβαρίου, στη δυτική και βόρεια ακτή του νομού Χανίων, καταγραφή παρατηρήσεων και προβλημάτων.

·         28 Μαΐου 2004, οργάνωση εθελοντικού καθαρισμού 3 παραλιών του βόρειου άξονα του Ν. Χανίων, της Γεωργιούπολης, των Αγίων Αποστόλων και του Γερανίου, με τη συμμετοχή 4 σχολείων (3 δημοτικών κι ενός νηπιαγωγείου) και τη συνεργασία του Δικτύου Μεσόγειος SOS, συμμετέχοντας στην εκστρατεία «ΚΑΘΑΡΙΣΤΕ ΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ».

·         29 Ιουνίου 2004, επίσκεψη στις παραλίες των Αγίων Αποστόλων, καταγραφή προβλημάτων και δημοσιοποίησή τους στον τοπικό Τύπο.

·         21 Ιουλίου 2004, Επίσκεψη στις παραλίες Αγία Μαρίνα και Φαλάσαρνα, καταγραφή προβλημάτων και παρατηρήσεων.

·         23 και 24 Ιουλίου 2004, Παρουσίαση των αποτελεσμάτων του προγράμματος στο Δημαρχείο Χανίων, έκθεση φωτογραφίας και συνέντευξη τύπου.

Παραγωγή εκπαιδευτικού – ενημερωτικού υλικού

            Οι εθελοντές μοιρασμένοι σε ομάδες και χρησιμοποιώντας τις φωτογραφίες και τις λήψεις από (ερασιτεχνικές) κάμερες στις ακτές, αξιοποιώντας και τις γνώσεις που πήραν από τα σεμινάρια και τη μελέτη της σχετικής αρθρογραφίας στον τοπικό Τύπο, παρήγαγαν:

1.      Ενημερωτικό κείμενο, που κυκλοφόρησε συντομευμένο ως φυλλάδιο και δημοσιεύτηκε πλήρες στο έντυπο «Φουρόγατος» στο ειδικό αφιέρωμα Ιουνίου 2004.

2.      Σειρά διαφανειών (slides)

3.      Ολιγόλεπτη ταινία βίντεο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

 

Τα παράκτια οικοσυστήματα

Στις ακτές έχουν αναπτυχθεί σημαντικές ανθρώπινες δραστηριότητες κι έχει συγκεντρωθεί μεγάλο μέρος του ανθρώπινου πληθυσμού, λόγω της διευκόλυνσης της επικοινωνίας με άλλες περιοχές που προσφέρουν. Μερικοί από τους πιο σημαντικούς πολιτισμούς της ανθρωπότητας αναπτύχθηκαν γύρω από τις ακτές της Μεσογείου.

Το παράκτιο οικοσύστημα είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο και ευαίσθητο οικοσύστημα, που περιλαμβάνει ξηρά και θάλασσα, με μεγάλη ποικιλομορφία: αμμώδεις ακτές, παραλίες με βότσαλα, αμμοθίνες (αμμόλοφοι), παράκτιοι υγρότοποι (αλυκές, εκβολές ποταμών, λιμνοθάλασσες και έλη), λιβάδια Ποσειδωνίας στο βυθό, ύφαλοι και φύκια.

Οι αμμόλοφοι είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο μιας παραλίας και προστατεύονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς φιλοξενούν πολλά είδη φυτών και ζώων και προστατεύουν τις ακτές από τη διάβρωση.

Στην ξηρά της παραλίας συναντάμε αμμώδη βλάστηση (κρινάκια, αγριοβιολέττες της άμμου, γιαλόπικρο, αλιμιά, καμπανούλες, κακίλη, αρμιρύθρα, αλιφόνι, χαμολιός, προβάτα, γαλανόχορτο, σχοίνο, θαλασσόκεδρους, θαμνοκυπάρισσα, αρμυρίκια, κουκουναριές), αλοφυτική βλάστηση (π.χ. βούρλα), βλάστηση βραχωδών ακτών, υδρόβια και παραποτάμια βλάστηση (λυγαριά, καλάμια, πικροδάφνες, ασημόλευκες, πλατάνια κ.ά) και παράκτια είδη που μπορούν να ευδοκιμήσουν και σε άλλες περιοχές μακριά από τη θάλασσα (πουρνάρια, κουμαριές, κέδροι, πεύκα, κυπαρίσσια, γαλατσίδες, θυμάρι, ελιές κ.ά.).

Στα ζώα της ακτής περιλαμβάνονται, εκτός από τη θαλάσσια χελώνα Caretta caretta και τη μεσογειακή φώκια Monachus monachus, μικρές σαύρες (πράσινη σαύρα, σμαραγδόσαυρα), φρύνοι, σαλιγκάρια, αλκυόνες, θαλασσοσφυρικτές (στις αμμοθίνες) και θαλασσοκόρακες (στις απόκρημνες ακτές), ψαραετοί (μόνο στην περίοδο της μετανάστευσης), αιγαιόγλαροι (στις βραχονησίδες), πρασινοκέφαλες πάπιες (ξεχειμωνιάζει στους υγρότοπους) κ.ά.

Στη θάλασσα της ακτής συναντάμε μικροφύκια – φυτοπλαγκτό, μακροφύκη (στο βυθό) που φιλοξενούν πολλούς θαλάσσιους οργανισμούς, ανώτερα φυτά (αγγειόσπερμα ή φανερόγαμα) που μοιάζουν με χερσαία φυτά με ρίζες, φύλλα, άνθη, καρπούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των τελευταίων η Ποσειδωνία.

Από τα ζώα της θάλασσας άλλα ζουν μέσα στα ιζήματα (κοχύλια, σκουλίκια), άλλα πάνω στο βυθό (καβούρια, αχινοί, αστερίες, σφουγγάρια, ανεμώνες, κοράλλια κ.ά.), άλλα πολύ κοντά στο βυθό (σκορπίνες, γλώσσες, σαλάχια, κουτσομούρες, μπαρμπούνια, χταπόδια, σουπιές κ.ά., ενώ άλλα ζουν στη μάζα του νερού (πελαγικοί οργανισμοί), στον αφρό (σαρδέλα, σαφρίδια κ.ά.) ή σε μεγαλύτερα βάθη (λιθρίνια, σαργοί κ.ά.).

 

Χλωρίδα – πανίδα των βόρειων και δυτικών ακτών του Ν. Χανίων

Οι βόρειες και δυτικές ακτές του Ν. Χανίων παρουσιάζουν εκτός από φυσική ομορφιά και σημαντική χλωρίδα και πανίδα. Χαρακτηριστική αυτοφυής βλάστηση που συναντάμε είναι, στις μεν αμμώδεις παραλίες τα αρμυρίκια, οι κέδροι (Juniperus oxycedrus macrocarpa), ο κρίνος της θάλασσας (Pancratium maritimum), το γυαλόπικρο, το αγκάθι της θάλασσας κ.α, στις δε βραχώδεις το κρίταμο, διάφορα φρύγανα όπως η λαδανιά και  η αστοιβίδα κ.α., ακόμα και πολύ σπάνια φυτά όπως ο ενδημικός  κρητικός φοίνικας (φοίνικας του Θεόφραστου), που βρίσκεται σε μία συστάδα στο ακρωτήριο Δράπανο. Δε λείπουν και σπάνια και απειλούμενα είδη όπως η τουλίπα του Γουλιμή (στα Φαλάσαρνα).

Στην πανίδα των ακτών περιλαμβάνονται η απειλούμενη με εξαφάνιση θαλάσσια χελώνα Caretta caretta, με περιοχή ωοτοκίας της τις παραλίες από το Σταλό ως το Κολυμπάρι, τα Φαλάσαρνα και τις άλλες αμμώδεις παραλίες των Χανίων. Στα πλέον απομακρυσμένα μέρη πιθανολογείται ότι φωλιάζει ακόμη η φώκια Monachus monachus. Στις βόρειες και δυτικές ακτές του Ν. Χανίων συναντώνται ακόμη ο απειλούμενος Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii) και στα πλέον απόκρημνα μέρη (χερσόνησοι Σπάθας – Γραμπούσας) ο Γυπαετός Gypaetus barbatus (έχουν μείνει 4 τελευταία ζευγάρια σ’ όλη την Κρήτη σύμφωνα με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης).

Ποιες όμως είναι οι παραλίες των βόρειων και δυτικών ακτών;

§  Άγιοι Απόστολοι: Περιλαμβάνει 4 παραλίες δυτικά των Χανίων και δημόσια δασική έκταση συνολικού εμβαδού 584 στρεμμάτων. Αποτελεί το σημαντικότερο ίσως πνεύμονα πρασίνου δίπλα στο πολεοδομικό συγκρότημα των Χανίων, κυριολεκτικά ανάσα της πόλης, χώρο αναψυχής, άθλησης και κολύμβησης που δεν έχει εμπορευματοποιηθεί και τσιμεντοποιηθεί όπως οι υπόλοιπες παραλίες στο βόρειο άξονα του νομού. Συνδυάζει αμμοθίνες και αμμώδεις παραλίες με βραχώδεις ακτές και μικρά δάση, ενώ στους κλειστούς κόλπους των Αγίων Αποστόλων μπορεί κανείς να κάνει μπάνιο όσο κι αν φυσάει κι έχει τρικυμία έξω σε όλες τις υπόλοιπες παραλίες. Παλιότερα επί δεκαετίες φιλοξενούσε και κατασκηνώσεις για τα παιδιά των Χανίων. Οι κατασκηνώσεις αυτές (Παιδικές Εξοχές) ιδρύθηκαν το 1938, με πρωτοβουλία του δασκάλου Μάνου Μασούρη, για να προωθήσουν την υγιεινή ζωή και διατροφή των φτωχότερων παιδιών της πόλης των Χανίων. Για τη δημιουργία τους συγκεντρώθηκαν χρήματα από πολλούς πολίτες των Χανίων κι από κρατική επιδότηση. Η περιοχή τότε ήταν ξερότοπος και χιλιάδες δέντρα (πεύκα, λεύκες, σφένδαμοι και ευκάλυπτοι) φυτεύτηκαν από τους μαθητές των σχολείων των Χανίων, τους προσκόπους και το Στρατό, ώστε να αποκτήσουν τη σημερινή μορφή, του πνεύμονα πρασίνου των Χανίων που μπορεί να φιλοξενήσει χιλιάδες παιδιά και μεγάλους στα δασάκια και στις παραλίες του. Μεγάλο τμήμα της δημόσιας έκτασης των 584 στρεμμάτων χαρακτηρίζεται δασικό, ενώ όλη η δημόσια έκταση προτείνεται να κηρυχθεί «χώρος περιαστικού πρασίνου» στα πλαίσια του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου.

§  Παραλίες από το Σταλό ως το Κολυμπάρι: Η περιοχή αυτή εντάσσεται στο Δίκτυο προστασίας φυσικών οικοτόπων ΦΥΣΗ 2000, καθώς αποτελεί χώρο ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta. Περιλαμβάνει τις παραλίες του Σταλού, της Αγίας Μαρίνας, του Πλατανιά, του Γερανίου και του Κολυμβαρίου, αλλά και τη νησίδα Θοδωρού που αποτελεί καταφύγιο – χώρο αναπαραγωγής του απειλούμενου με εξαφάνιση κρητικού αίγαγρου – αγριμιού (Capra aegagrus), την οποία απαγορεύεται η πρόσβαση. Στις περιοχές αυτές αναπτύσσουν σημαντική περιβαλλοντική δράση εθελοντές απ’ όλο τον κόσμο σε προγράμματα για την προστασία των ακτών και της θαλάσσιας χελώνας με το συντονισμό του Συλλόγου Προστασίας Θαλάσσιας Χελώνας «Αρχέλων». Οι παραλίες αυτές φημίζονται για τις αμμουδιές τους αλλά και για τα ρηχά νερά τους, τα οποία όμως είναι επικίνδυνα στα βαθιά, εάν δεν προσέξει κι ανοιχτεί κανείς κολυμπώντας προς το νησάκι, καθώς υπάρχουν κοντά στο νησάκι ισχυρά θαλάσσια ρεύματα. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει παρουσία ναυαγοσωστών σε πολλά σημεία των ακτών αυτών.

§  Χερσόνησοι Σπάθα και Γραμπούσα: Οι περιοχές αυτές επίσης εντάσσονται στο Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000. Στην περιοχή της Γραμπούσας περιλαμβάνονται η πανέμορφη παραλία του Μπάλου και η νησίδα της Άγριας Γραμπούσας που έχει και σημαντική ιστορική και αρχαιολογική αξία, καθώς το μεσαιωνικό κάστρο της αποτέλεσε ορμητήριο πειρατών αλλά και έδρα της επαναστατικής κυβέρνησης της Κρήτης από το 1825 έως το 1830, ένα κάστρο που δεν καταλήφθηκε αλλά παραδόθηκε με συμφωνία στον τουρκικό στρατό, μετά την αναγνώριση του πρώτου νεοελληνικού κράτους δίχως την Κρήτη μέσα στα σύνορά του λόγω των διεθνών πιέσεων.. Στη χερσόνησο Σπάθα βρισκόταν το Δικτύνναιο ιερό, που ελεγχόταν από την αρχαία Κυδωνία κι αργότερα από την αρχαία πόλη Πολυρρήνια. Το ιερό αυτό της κρητικής θεάς Δίκτυννας βρισκόταν στον κόλπο Μένιες Ροδωπού. Οι χερσόνησοι αυτές αποτελούν σημαντικό πέρασμα στο δρομολόγιο των μεταναστευτικών – αποδημητικών πουλιών στο μεγάλο ταξίδι τους από την Ευρώπη προς την Αφρική κι αντίστροφα κάθε φθινόπωρο και άνοιξη. Στα ανοιχτά της Γραμπούσας συναντάμε δελφίνια αλλά και φάλαινες. Ως Ζώνη Απόλυτης Προστασίας από πρόγραμμα LIFE Δυτικής Κρήτης προτείνεται το νησί της Άγριας Γραμβούσας το οποίο χρησιμοποιούν κατά τη μετανάστευση αλλά και για μόνιμη διαμονή πολλά πουλιά όπως Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae), Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis), Μύχος (Puffinus yelkouan), Αρτέμης (Calonestris diomedea) που αναφέρονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 79/49 της Ε.Ε. Πιθανόν να φωλιάζει εκεί η μεσογειακή φώκια Monachus monachus. Το σχέδιο διαχείρισης που έγινε στα πλαίσια του προγράμματος LIFE Δυτικής Κρήτης προτείνει ακόμη τη θέσπιση Ζώνης Προστασίας της Φύσης που περιλαμβάνει την Ήμερη Γραμβούσα και μεγάλο μέρος του ακρωτηρίου (και τη λιμνοθάλασσα του Μπάλου), καθώς επίσης και τη δημιουργία Εθνικού Πάρκου με νότιο όριο το μικρό φαράγγι που ξεκινά νότια της Αγ. Ειρήνης, το οποίο και ακολουθεί μέχρι την ισοϋψή των 500 μ, κι από εκεί, το όριο συνεχίζει πάνω στην ισοϋψή αυτή μέχρι το νοτιότερο άκρο της κι ακολουθεί το συντομότερο δρόμο μέχρι το αρχαίο λιμάνι των Φαλασάρνων,

§  Φαλάσαρνα: Από τις ωραιότερες παραλίες της Μεσογείου κι όχι μόνο της Κρήτης. Εκτός από φυσική ομορφιά η περιοχή έχει και σημαντική οικολογική αξία (περιλαμβάνεται στο Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000) αλλά και αρχαιολογική, καθώς σώζονται τα ερείπια της αρχαίας πόλης Φαλάσαρνας, που αποτελούσε λιμάνι και μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Κρήτης επί αιώνες. Πήρε το όνομά της από τη νύμφη – τοπική ηρωίδα Φαλασάρνη, αποτελεί το κοντινότερο σημείο της Κρήτης τόσο από την Πελοπόννησο όσο και από την Ιταλία, παράγοντας καθοριστικός για το ρόλο της πόλης. Η ίδρυσή της τοποθετείται γύρω στον 6^ο αιώνα π.Χ. και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο  θαλάσσιο εμπόριο με το κλειστό λιμάνι της και την οχύρωσή του. Σήμερα το λιμάνι της βρίσκεται στην ξηρά, καθώς η δυτική ακτή της Κρήτης έχει ανυψωθεί κατά 6-9 μ., πιθανόν το 365 μ.Χ.. Ήταν ανεξάρτητη δύναμη για αιώνες, πειρατική δύναμη ου κατέστρεψαν οι Ρωμαίοι στα μέσα του 1^ου αιώνα μ.Χ. Παρουσιάζει σημαντική τουριστική αλλά και αγροτική ανάπτυξη (κυρίως με θερμοκήπια). Τα Φαλάσαρνα συνδυάζουν πολλούς τύπους οικοτόπων (καλαμιώνας, εποχιακά τέλματα, αμμοθίνες με θαλασσόκεδρα, μακία βλάστηση, φρυγανότοποι, βραχώδης ακτή, νησίδες και καλλιέργειες). Φιλοξενούνται πάνω από 150 είδη πουλιών, τα περισσότερα μεταναστευτικά: Στα κοντινά βουνά φωλιάζουν γυπαετοί και χρυσαετοί (Aquila chrysaetos), στις νησίδες και τις κάθετες ακτές θαλασσοκόρακες (Phalacrocorax aristotelis), αρτέμηδες (Calonectris diomedea), πετρίτες (Falco peregrinus), μαυροπετρίτες (Falco eleonorae) κ.ά. Μεταξύ των μεταναστευτικών (περαστικών) πουλιών συγκαταλέγονται πολλά είδη ερωδιών. Στην πανίδα περιλαμβάνονται ο κρητικός βάτραχος (rana cretensis), δεντροβάτραχος (Hyla arborea), φρύνος (Bufo viridis), σπιτικό σαμιαμίθi (Hemidactylus turcicus) κ.α είδη ερπετών και θηλαστικών. Η παραλία είναι γνωστή ακόμη ως μια από τις 3 παραλίες της Κρήτης που μπορεί κανείς να παρατηρήσει το σπάνιο ενδημικό κρινάκι της Κρήτης Androcymbium Reichingeri (Ανδροκύμβιο).

§  Ελαφονήσι: Το Ελαφονήσι μαζί με την απέναντι ακτή εντάσσεται στο Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000. Μια από τις ωραιότερες παραλίες της Μεσογείου με τη χαρακτηριστική ροζ άμμο και τα ρηχά νερά (μπορείς να πας περπατώντας μέσα στο νερό στο νησί). Εκτός από τη σημαντική οικολογική αξία (κεδρόδασος, αμμοθίνες, σπάνια κι απειλούμενα είδη ζώων και φυτών) παρουσιάζει και μεγάλη τουριστική ανάπτυξη. Το σχέδιο διαχείρισης στα πλαίσια του προγράμματος LIFE Δυτικής Κρήτης προτείνει τον καθορισμό ζώνης προστασίας του κεδρόδασους και των αμμοθινών όπου δεν θα φτάνουν τα αυτοκίνητα (θα πρέπει να κρατιούνται σε απόσταση 200 μ από την ακτή). Στα πλαίσια του προγράμματος LIFE έγινε τοπογραφικό της περιοχής και ορίστηκαν οι γραμμές αιγιαλού και παραλίας και πασαλώθηκαν από τον ΟΑΔΥΚ και την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου. Ο Φορέας Διαχείρισης (που πρέπει να φτιαχτεί με τη συμμετοχή της Τοπικής και τη Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης) πρέπει να περιφράξει την παραλία απέναντι από το νησί που επίσης προστατεύεται από το ΦΥΣΗ 2000. Σημειώνεται ότι η περιοχή της παραλίας απέναντι από το νησί διεκδικείται από ιδιώτες για τουριστική εκμετάλλευση.

Προβλήματα των ακτών

Οι βόρειες και δυτικές ακτές του Ν. Χανίων αντιμετωπίζουν μια σειρά από προβλήματα:

§  Μαζικός τουρισμός: Κυρίως οι παραλίες από το Σταλό ως το Κολυμπάρι δέχονται έντονη πίεση από το μαζικό τουρισμό, με έντονα φαινόμενα άναρχης και αυθαίρετης δόμησης, συνεχούς ανέγερσης μικρών και μεγάλων ξενοδοχείων χωρίς κανέναν προγραμματισμό ή μελέτη σκοπιμότητας. Καταστρέφονται αμμοθίνες (αμμόλοφοι), δέντρα και φυτά των ακτών, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται και φαινόμενα διάβρωσης των ακτών. Μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες προγραμματίζονται και στα Φαλάσαρνα και το Ελαφονήσι, όπου τα όρια προστασίας του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 δέχονται μεγάλη πίεση.

§  Απειλή τσιμεντοποίησης στους Αγίους Αποστόλους: Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν σχέδια για ιδιωτικοποίηση ολόκληρης ή μέρους της περιοχής με σκοπό την ανέγερση συνεδριακού κέντρου και ξενοδοχείου για 2000 άτομα, κάτι που απειλεί με καταστροφή το δάσος αλλά και τον ελεύθερο χαρακτήρα της παραλίας. Γι’ αυτό έχουν συγκεντρωθεί χιλιάδες υπογραφές πολιτών ενάντια στα σχέδια αυτά.

§  Ανεξέλεγκτες εμπορικές δραστηριότητες: Οι παραλίες των Αγίων Αποστόλων αλλά κι από Σταλό έως Κολυμπάρι πλήττονται από ανεξέλεγκτες οικονομικές δραστηριότητες, συνεχή επέκταση των ενοικιαζόμενων ομπρελών, μπαρ και καντινών, στερώντας πολύτιμο ελεύθερο χώρο από τους επισκέπτες αλλά και τις θαλάσσιες χελώνες (εμποδίζεται η ωοτοκία).

§  Απουσία βιολογικού καθαρισμού: Στο βόρειο άξονα δεν λειτουργεί ακόμη Βιολογικός Καθαρισμός, με αποτέλεσμα να υπάρχει σε ορισμένα σημεία μόλυνση του νερού κολύμβησης από ασυνείδητους που ρίχνουν λύματα σε ρυάκια ή απευθείας στη θάλασσα.

§  Περιστασιακή μόλυνση από πετρελαιοκηλίδες (πίσες): Κυρίως στην παραλία του Μπάλου αλλά και στις δυτικές παραλίες (Φαλάσαρνα – Ελαφονήσι) παρουσιάζεται περιστασιακά μόλυνση από πετρελαιοκηλίδες προερχόμενες από διερχόμενα πλοία στα διεθνή κι εθνικά χωρικά ύδατα, καθώς δεν υπάρχει η αναγκαία επιτήρηση της θαλάσσιας περιοχής.

Προτάσεις

Υπάρχουν όμως εναλλακτικές λύσεις που συνδυάζουν την προστασία των ακτών με τη δημιουργία μιας οικονομίας που θα σέβεται τη φύση και τα μνημεία, διατηρώντας τον πληθυσμό στις περιοχές αυτές:

ü  Άμεση σύσταση των φορέων διαχείρισης στις περιοχές που εντάσσονται στο Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000: Στους φορείς αυτούς προβλέπεται η συμμετοχή των ΟΤΑ των περιοχών που εντάσσονται αλλά και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Η συμμετοχή των οικολογικών οργανώσεων επίσης μπορεί να συνεισφέρει πολλά. Αμέσως μετά τη σύσταση των Φορέων Διαχείρισης πρέπει να ξεκινήσει η εφαρμογή των σχεδίων διαχείρισης των περιοχών αυτών, τα οποία έχουν γίνει στα πλαίσια του προγράμματος LIFE Δυτικής Κρήτης από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης και τον ΟΑΔΥΚ.

ü  Σύσταση αντίστοιχου Φορέα Διαχείρισης για την περιοχή των Αγίων Αποστόλων: Απαιτείται η συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων, των Δήμων Χανίων και Ν. Κυδωνίας, της Ν. Α. αλλά και οικολογικών οργανώσεων και κοινωνικών φορέων, ώστε να προστατευθεί η περιοχή, να αναστηλωθούν και να επαναλειτουργήσουν οι παλιές Παιδικές Κατασκηνώσεις ως χώρος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

ü  Αναστήλωση μνημείων παραδοσιακών οικισμών: Η αναστήλωση των μνημείων αλλά και παραδοσιακών οικισμών μπορεί να προσελκύσει το ενδιαφέρον ποιοτικού τουρισμού, που ενδιαφέρεται να γνωρίσει τα μνημεία, την ιστορία, τις φυσικές ομορφιές αλλά και τον τρόπο ζωής των ντόπιων, χωρίς να καταστρέφει τον τόπο που επισκέπτεται.

ü  Ήπια τουριστική ανάπτυξη και οικοτουρισμός: Πολλές θέσεις εργασίας μπορούν να δημιουργηθούν για τα έργα αναστήλωσης, προστασίας και φύλαξης των μνημείων και των περιοχών που εντάσσονται στο πρόγραμμα ΦΥΣΗ 2000. Εκατομμύρια πολίτες σ’ όλο τον κόσμο ενδιαφέρονται να δουν τις φυσικές ομορφιές και τα μνημεία κι όχι κακέκτυπα των τσιμεντοπουπόλεων που τους βασανίζουν.

Οι ακτές του Νομού Χανίων είναι σημαντικές για τη φυσική ισορροπία, για τα ζώα και τα φυτά που φιλοξενούν, για την ιστορία μας, για την αναψυχή και τη δροσιά που μας προσφέρουν, για την οικονομία μας. Ας τις προστατέψουμε!

Πηγές

·         Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης – Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων, Αναφορά στα πλαίσια του προγράμματος LIFE ENV/GR 000685 «Μεσογειακοί Υγρότοποι και Ταμιευτήρες: Επιδεικτική διαχείριση πολλαπλών σκοπών στις τεχνητές υδατοσυλλογές της Κρήτης», 2004

·         Οργανισμός Ανάπτυξης Δυτικής Κρήτης – Πανεπιστήμιο Κρήτης / Τμήμα Βιολογίας – Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων, Πρόγραμμα LIFE Δυτικής Κρήτης, Προτάσεις σχεδίων διαχείρισης για τις περιοχές Ελαφονήσου, Γραμβούσας, 1998.

·         ΠΙΚΠΑ- Παράρτημα Χανίων, Έκθεσις Οργανώσεως και λειτουργίας Παιδικών Εξοχών Χανίων «Άγιοι Απόστολοι», 1938.

·         Μαρία Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη, Ο Νομός Χανίων μέσα από τα μνημεία του, Υπουργείο Πολιτισμού, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Αθήνα 1996

·         Δίκτυο Μεσόγειος SOS, Παράκτιο Οικοσύστημα: Ένα πλούσιο αλλά Ευαίσθητο Σύστημα, www.medsos.gr

·         Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Το πρώτο μου βιβλίο για τα πουλιά, έκδοση με τη χρηματοδότηση του Υπουργείου Γεωργίας, 1991

·         Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Ο Αιγαιόγλαρος και οι φίλοι του: Μια ξενάγηση στο Αιγαίο, επιμέλεια Αναστάσιος Σακούλης, 1998

·         Αναστάσιος Σακούλης, Στιγμιότυπα της κρητικής φύσης, Χανιά 2002